T.C. Cumhurbaşkanlığı On Birinci Kalkınma Planı (2019-2023)
1.CumhurbaÅŸkanlığı Hükümet Sisteminin ilk kalkınma planı olan On Birinci Kalkınma Planı (2019-2023), uzun vadeli bir perspektifle ülkemizin kalkınma vizyonunu ortaya koyarak, milletimizin temel deÄŸerlerini ve beklentilerini karşılamak, ülkemizin uluslararası konumunu yükseltmek ve halkımızın refahını artırmak için temel yol haritası olacaktır.
2.15 yıllık bir perspektifin ilk beÅŸ yıllık dilimi olarak tasarlanmışolan Kalkınma Planı,her alanda topyekûn bir deÄŸiÅŸim ve atılımınbaÅŸlatılarak, uzun vadeli bir perspektifte kesintisiz bir ÅŸekilde kararlıkla uygulanmasını öngörmektedir. Plan döneminde ekonomininyapısı uzun vadede istikrarı ve sürdürülebilirliÄŸi saÄŸlayacak ÅŸekilde dönüÅŸüme tabi tutularak, eÄŸitim hamlesiyle beÅŸeri sermayenin, milli teknoloji hamlesiyle teknoloji ve yenilik kabiliyetinin artırılması hedeflenmektedir.
3.Kalkınma Planı, uluslararası iÅŸbirliklerinin çeÅŸitlenerek daha karmaşık bir hale geldiÄŸi, belirsizliklerin arttığı, geliÅŸmiÅŸ ve geliÅŸmekte olan ülkeler açısından ekonomik ve siyasi güç dengelerinin hızlı bir biçimde deÄŸiÅŸtiÄŸi, küresel düzeyde yeniden dengelenme sürecinin devam ettiÄŸi,siyasi ve ekonomik düzlemde yeni güç ve çekim merkezlerinin oluÅŸtuÄŸu bir ortamda hazırlanmıştır.
4.Küresel düzeyde artan politik, ekonomik vefinansal risklerin yanı sıra teknolojik rekabet ve ticaret alanlarında artan gerginlikler ve yeni korumacılık eÄŸiliminin beslediÄŸi belirsizlikler, çatışma alanlarının ve ittifakların hızlı bir biçimde yer deÄŸiÅŸtirmesine neden olmakta ve ülkelerin belirli alanlarda sürekli konumlanmasını güçleÅŸtirmektedir. DiÄŸer taraftan, küresel güç odağı olan ülkeler, kalkınma ve ekonomik büyüme süreçlerini çok daha stratejik bir yaklaşımla yönetmeye eÄŸilmekte; önemli iÅŸbirlikleri geliÅŸtirmekte, kritik teknolojilerdeki yetkinliklerini artırmakta ve ekonomik tercihlerinde daha planlı bir yaklaşım benimsemektedir. Bu durum, uzun vadeli öncelikleri görmeyi kolaylaÅŸtıran kalkınma sürecinin planlanmasına her zamankinden daha fazla ihtiyaç oluÅŸturmaktadır. On Birinci Kalkınma Planı, ortak hedeflere yönelen yoÄŸunlaÅŸma stratejilerinin uygulamaya konulması yoluyla orta ve uzun vadede ekonomik ve sosyal kaynakların artırılarak daha üretken alanlara yönlendirilmesi için yol gösterici bir iÅŸlev üstlenecektir.
5.On Birinci Kalkınma Planı,ülkemizin her alandaverimliliÄŸi artırarak, milliteknoloji hamlesiyle uluslararası düzeyde rekabet gücü kazanmasına yönelik daha fazla deÄŸer üreten bir ekonomik ve sosyal kalkınma süreci öngörmektedir. Planda, hukukun üstünlüÄŸü, güçlü demokrasi ile korunan vegeliÅŸtirilen temel hak ve hürriyetler,kalkınma çabasının taşıyıcı sütunları olarak benimsenmekte; ekonomide istikrar ve sürdürülebilirlik, beÅŸeri, sosyal ve mekânsal geliÅŸme alanlarında refahın artışı ve adil paylaşımı ile süreklilik arz eden bir geliÅŸmiÅŸlik yönelimi öncelikli bir amaç olarakortaya konulmaktadır.
6.Kalkınma Planı, her alanda rekabetçiliÄŸive verimlilikartışını saÄŸlamaya odaklanmıştır.Plan, istikrarlı ve güçlü ekonomi, rekabetçi üretim ve verimlilik, nitelikli insan ve güçlü toplum, yaÅŸanabilir ÅŸehirler ve sürdürülebilir çevre ile hukuk devleti, demokratikleÅŸme ve iyi yönetiÅŸim geliÅŸme eksenleri olmak üzere beÅŸtemel eksenden oluÅŸmaktadır. Tüm eksenler açısından nihai olarak “daha fazla deÄŸer üreten, daha adil paylaÅŸan, daha güçlü ve müreffeh Türkiye” vizyonunun gerçekleÅŸtirilmesi amaçlanmaktadır. Bu yaklaşımla, imalat sanayiinde belirlenen öncelikli sektörler baÅŸta olmak üzere yerli üretimin artırılması ve sanayileÅŸmenin hızlandırılması öngörülmektedir. Öncelikli sektörlere ilaveten tarım, turizm ve savunma sanayii kalkınma planında öncelikli geliÅŸme alanları olarak belirlenmiÅŸtir.
7.“Ä°stikrarlı ve güçlü ekonomi” eksenialtındaekonomide; para, maliye, gelirler ve dış ticaret politikalarıile bu politikaları güçlendirecek makroekonomik hedeflere iliÅŸkin temel çerçeve ve prensiplere yer verilmektedir. “Rekabetçilik üretim veverimlilik” ekseni altında ekonomide rekabetçilik ve verimlilik artışı saÄŸlanarak üretimde hedeflenen yapısal dönüÅŸümve refah artışına destek saÄŸlayacakpolitikalar kapsanmaktadır.“Nitelikli insan ve güçlü toplum” eksenialtında beÅŸeri sermayenin güçlendirilmesi, kapsayıcı büyüme yaklaşımının belirginbir biçimde hayata geçirilmesi ve refahın toplumun tüm kesimlerine yaygınlaÅŸtırılması amacıyla uygulanacak politikalar ele alınmaktadır.“YaÅŸanabilir Åžehirler ve Sürdürülebilir Çevre” eksenialtında ekonomik ve sosyal faydanın artırılmasına paralel olarak çevrenin korunması, ÅŸehirlerde ve kırsal alanlarda yaÅŸam kalitesinin iyileÅŸtirilmesi ile bölgeler arası geliÅŸmiÅŸlik farklarının azaltılmasına yönelik hedef ve politikalara yer verilmektedir. “Hukuk devleti, demokratikleÅŸme ve iyi yönetiÅŸim” eksenialtında ise hukuk devleti ve demokratikleÅŸme ilkelerinin Devleti oluÅŸturan tüm kurum ve kuruluÅŸlarda güçlü bir ÅŸekilde egemen kılındığı;kamu yönetimindekatılımcılık, ÅŸeffaflık ve hesap verebilirliÄŸin her düzeyde hayat bulduÄŸu iyi yönetiÅŸim anlayışının pekiÅŸtiÄŸi hedef ve politikalar ele alınmaktadır.
8.Orta ve uzun vadede ekonomik ve sosyal alanda hedeflenen temel yapısal dönüÅŸümlere yönelik önemli adımları içeren OnBirinci Kalkınma Planında baÅŸta rekabetçi üretim ve verimlilik olmak üzere tüm eksenlerdeöngörülen politika ve tedbirlerle Planın uygulama ayağı güçlü ve somut bir biçimde tasarlanmıştır. Bu çerçevede, kaynak dağılımının ihtiyaçlara ve üretkenliÄŸi artırma iÅŸlevine göre önceliklendirilmesi yapılarak, plan kapsamındaki beÅŸ yıl boyunca uygulama mekanizmaları ve araçları ortaya konulmuÅŸtur.
9.On Birinci Kalkınma Planı, bakanlıklar baÅŸta olmak üzere kamu kurum ve kuruluÅŸlarının yanı sıra toplumumuzun tüm kesimlerinden çok sayıda temsilcinin katkılarıyla katılımcı bir yaklaşımla hazırlanmıştır. Bu kapsamda üç bin beÅŸ yüzü aÅŸkın kamu çalışanı, özel kesim ve sivil toplum kuruluÅŸu temsilcisi ve akademisyenin bir araya gelerek katkı verdiÄŸi 75 adet özel ihtisas komisyonu (ÖÄ°K) ve çalışma grubu oluÅŸturulmuÅŸtur.Ülkemizin kalkınma önceliklerine yönelik görüÅŸ alışveriÅŸ süreci kapsamında 81 ilde toplam 267 adet toplantı ve çalıştay düzenlenerek yerel düzeyde yaklaşık 12 bin kiÅŸinin katkısı alınmıştır. Ayrıca internet üzerinden gerçekleÅŸtirilen “vatandaÅŸ anketi” yoluyla 19 bin kiÅŸiyi aÅŸkın katılımcıdan plan önceliklerine dair fikir ve öneriler alınmıştır.
10.Kalkınma Planı, diÄŸer politika dokümanları ile stratejik planların hazırlanmasında tüm kurumlara, önceliklerini belirlemede yön verecek bir politika seti sunmaktadır. Planda öngörülen politika ve tedbirlerin etkin bir biçimde hayata geçirilmesini teminen 3CumhurbaÅŸkanlığı Programı, orta vadeli programlar (OVP), CumhurbaÅŸkanlığı yıllık programları, bölgesel geliÅŸme ve sektör stratejileri,kurumsal stratejik planlarKalkınma Planı esas alınarak hazırlanacaktır. Kalkınma Planında, plan ve bütçe baÄŸlantısını güçlendirmek üzere uygulanacak tüm politikaların ve alınacak tedbirlerin bütçe boyutu özellikledikkate alınmıştır. Kamu kuruluÅŸları politikalarını, yatırım ve cari harcamalarını, kurumsal ve hukuki düzenlemelerini planda öngörülen hedef ve kaynaklara göre ortaya koyacaklardır.
11.CumhurbaÅŸkanlığı Hükümet Sisteminde yürütmenin hızlı ve etkili yapısıyla bu çerçevede uygulanacak en üst politikaların belirlendiÄŸi On Birinci Kalkınma Planının idarelerce etkin bir ÅŸekilde uygulanması amaçlanmaktadır. Bu çerçevede Kalkınma Planındaki geliÅŸmelerin izlenmesi ve deÄŸerlendirilmesi Hazine ve MaliyeBakanlığı ileStrateji ve Bütçe BaÅŸkanlığı koordinasyonundaetkin bir izleme ve deÄŸerlendirme mekanizması aracılığıyla gerçekleÅŸtirilecek ve her yıl bir rapor ÅŸeklinde CumhurbaÅŸkanına sunulacaktır.
12.Kamu kuruluÅŸları Planın amaç, hedef, ilke ve politikalarıçerçevesinde kendi görev alanlarına iliÅŸkin alt politikaların ve tedbirlerin geliÅŸtirilmesinden sorumlu olacaktır. Bütçe ve harcama süreçlerinde Planın amaç, hedef ve politikaları temel çerçeveyi oluÅŸturacaktır.
13.Jeopolitik ve ekonomik belirsizliklerin arttığı, küresel güç dengelerinin yeniden ÅŸekillenmeyebaÅŸladığı bir dönemde, ülkemizin sahip olduÄŸu tüm kaynakları ortak bir anlayış çerçevesinde bu Plan ile belirlenmiÅŸ hedeflere yöneltmek suretiyle, riskleri ve tehditleri karşılayabilen, fırsatları ise milletimizin kazancına dönüÅŸtüren, refahı ve adil bölüÅŸümü herÅŸeyin üzerinde tutan bir yönetim anlayışının hâkimkılınması ve ülkemizin muasır medeniyetler seviyesine çıkarılması temel hedefimiz olmayadevam edecektir.